Τετάρτη 25 Φεβρουαρίου 2009

ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ: Μια πανάρχαια Ελληνική Γιορτή

Μια αναγωγή στις ρίζες των παραδόσεων φέρνει στο φως την ελληνικότατη φύση της μεγάλης γονιμοποιητικής γιορτής...

Καρναβάλι, λοιπόν ... Η "κάρνα" - "βάλι".

Σύνθετη λέξη ... Απο που προέρχονται όμως, τα δύο συνθετικά;

Αρχικά Κάρνος ή Κάρνειος ειναι το όνομα ενός αρχαιότατου κριόμορφου Θεού της Λακωνίας και της Μεσσηνίας, προστάτη της γονιμότητας, ο οποίος στην συνέχεια ταυτίστηκε με τον Απόλλωνα.Η λέξη "Κάρνειος" είναι επίσης προσωνυμία του Θεού Απόλλωνα σε όλη την Πελοπόννησο.
Τα Κάρνεια ή Κάρνεα ( η λέξη σημαίνει επίσης "ιερά") ήταν μια εορτή διάρκειας εννέα ημερών. Γινόταν προς τιμή του Καρνείου Απόλλωνος στις κοινότητες των Δωριέων και προπαντων των Λακεδαιμονίων.

Υπάρχουν αρκετές ακόμη ιστορικές αναφορες απο τον Παυσανια και έτσι καταλήγουμε οτι το πρώτο τουλάχιστον συνθετικό της λέξης "Καρναβάλι" μας παραπέμπει κατευθείαν σε μια πανάρχαια πελοποννησιακή γιορτή προς τιμή του Θεού Απόλλωνα κι ακόμη σε προδωδεκαθεϊστικές δωρικές αγροτικές τελετές προς τιμή του επίσης πελοποννησιακού κερασφόρου Θεού Κάρνου, προστάτη της γονιμότητας και άρα τιμούμενου, όπως κάθε άλλος γονιμοποιητικος θεός, με φαλλοκρατίες, προσωπιδοφορίες, βωμολοχίες και πανηγυρισμούς με εκστατικούς χορούς υπο την συνοδεία ερωτικότατων ασμάτων.

Ο ΒΑΛΛΙΣΜΟΣ

Πάμε τώρα στο δεύτερο συνθετικό .

Κατ' αρχην το επίρρημα "βάλε" ή "άβαλε" σημαίνει στα αρχαία ελληνικα "είθε" και " μακάρι".
Περνάμε τώρα στο ρήμα "βαλλίζω" που σημαίνει " χοροπηδώ".
Τα ουσιαστικά "βαλλισμός" που σημαινει "πηδηκτός χορός" και "βαλήν" δηλαδή "νεαρός ηγεμόνας ή βασιλέας" ( απ' όπου και η τουρκικη λέξη βαλης, η αρχαιογαλλικη val αλλα και η ...χαρτοπαικτική βαλές) .
Και τέλος το επίθετο "βάλιος" που σημαίνει "γοργοκίνητος", "ποικίλος", και "κατάστικτος"...

Με βάση τα προηγούμενα, θα μπορούσαμε λοιπόν να συμπεράνουμε ότι:
  1. Μια έκφραση του τύπου "καρνάβαλε", θα μπορουσε να σημαίνει " μακάρι Κάρνε θεέ" ΄η "είθε Κάρνε θεέ" να εκπληρώσεις τις γονιμοποιητικές μας προσδοκίες για την αύξηση της σοδειάς των γεννημάτων μας.
  2. Μια έκφραση του τύπου "καρναβάλλω" θα μπορουσε να σημαίνει "στρέφομαι ή σείομαι πέρα δώθε", κατα την διαρκεια της σχετικής εορτής, προς τιμή του Θεού Κάρνου ή του Καρνείου Απόλλωνα .
  3. Μια έκφραση του τύπου "καρναβαλλίζω" θα μπορουσε να σημαίνει "χοροπηδώ" στο πανυγήρι του Κάρνου, φορώντας τα κέρατα του Θεού ή το κριόμορφο προσωπείο Του, με άλλα λόγια ότι "επιδίδομαι σε καρναβαλλισμό", στον πηδηκτό χορό του σχετικού γονιμοποιητικού πανηγυριού, και σε περίπτωση μάλιστα που θα αναδειχθώ "καρνεονίκης" θα μπορουσαν οι ομοπανηγυρίζοντες συντοπίτες μου να με στέψουν "καρναβαλλήνα" νεαρό βασιλέα, δηλαδή, της εορτής, κατα το τέλος της οποιας θα όφειλα να παραδώσω στη θυσιαστική πυρά την πρόσκαιρη εορταστική αμφίεσή μου, με δεδομένο ότι σύμφωνα προς τις αρχαίες λατρευτικές συνήθειες οι λάτρεις - φίλοι των θεών κατανάλωναν τα κρέατα του ζώου της θυσίας, ενώ το δέρμα, τα όστα και τα κέρατα παραδίδονταν στην θυσιαστική πυρά, επάνω στο βωμό, προς απόλαυση των Αθανάτων.

Να λοιπόν που ταιριάζουν τελικά οι ψιφίδες της εικόνας ...

Διότι ολόκληρο το σκηνικό της αρχαίας τελετουργίας εξακολουθεί να βρίσκεται, σχεδόν ανέπαφο, εδώ.
Κανένα στοιχείο δε απουσιάζει: μεταμφίεση, ερωτικός χορός, βωμολογία, παρέλαση, πανηγυρι και τέλος κάψιμο του βασιλέα Καρνάβαλου.
Επίσης συμπεραίνουμε ότι η πηγή του Καρναβαλιού εντοπίζεται αρχικά στην Πελλοπόννησο αλλά και στις απανταχού δωρικές κοινωνίες.
Διότι εκεί τιμούσαν εξαρχής ως γονιμοποιητική δύναμη τον θεό Κάρνο και στη συνέχεια τον Κάρνειο Απόλλωνα.
Θα ήταν παράλογο λοιπόν να αναρωτηθεί κανείς εαν είναι εντελώς τυχαίο που στην συγχρονή πελοποννησιακή πρωτέυουσα, την Πάτρα, αναβιώνει κάθε χρόνο με τόση λαμπρότητα το σύγχρονο Καρναβάλι;

Όμως και σε άλλα μέρη της Ελλάδος συναντάμε γνήσιες εκφράσεις της παναρχαιας εορτής του Κάρνειου Απόλλωνος, οπώς για παράδειγμα στη Σκύρο, με το έθιμο των τραγοπροσωπείων, στη Μακεδονια και τη Θράκη, ειδικά στους Κήπους του Έβρου - με τα έθιμα της γυναικοκρατίας, στον Τύρναβο, στον Ελισούντα, στην Αγιάννα της Βόρειας Εύβοιας, όπου αιώνες τώρα, αλλά και στις μέρες μας, οι αγρότες καρναβαλιστές ορθώνουν στο κέντρο της πλατείας του χωριού υπερμεγέθη Φαλλικά Σύμβολα άντρα και γυναίκας και χορεύουν στους ήχους τοπικών ασμάτων, με στίχους παραδοσιακούς οι οποιοι παραλλασσονται απο αυτοσχεδιασμους σύγχρονης θεματολογίας, όλα με λόγο χυδαίοτατο, ντυμένοι αντρες και γυναίκες, με πρόχειρες ενδυμασίες και στεφανωμένοι με τα πρώτα άνθη των αγρών...


Και καθώς οι δενδρόφιλες Νύμφες στολίζουν τις αμυγδαλιές με εκείνη την υπέροχη λευκή και μυροβόλα ανθοφορία, οι άνθρωποι κάθε χρόνο γιορτάζουν το Καρναβάλι, μυρίζουν στην ελληνική ατμόσφαιρα το επερχόμενο έαρ, ενθουσιάζονται, μεταμφιέζονται, χορεύουν, παρελαύνουν, βωμολοχούν,ερωτοτροπούν και αποκαλύπτουν στο βλέμμα τους τη λάμψη του Έρωτα ο οποιος με το χρυσό δοξάρι τεντωμένο, τους καλεί να αναπαράγουν,, διαμεσου της γιορτής, τη Ζωή ........

2 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Μπράβο και πάλι μπράβο στην αναλυτικότατη και μάλλον πειστική εκδοχή της ετυμολογικής αναζήτησης των αποκριάτικων εθίμων του "καρναβαλιού".Θα χαιρόμουνα περισσότερο αν κρατάγαμε τα "μασκαριλίκια μόν για την ανοιξιάτικη γιορτή των απόκρεω.Ομως οι "μασκαράδες" και οι "κερατάδες"κυκλοφορούν όλο το χρόνο, στην πολιτική σκηνή και στα κανάλια, όχι πάντα για την αναψυχή μας..

Unknown είπε...

Σας ευχαριστω για τα καλα σας λογια ....