ΤΑ ΔΕΛΦΙΝΙΑ ΤΟΥ ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ

Ο Κορινθιακός κόλπος είναι μία σχεδόν κλειστή και απομονωμένη θαλάσσια περιοχή με βαθιά νερά (μέχρι 935 μέτρα). Τόσο για τα ωκεανογραφικά χαρακτηριστικά του όσο και για την πανίδα του σε είδη δελφινιών, αποτελεί μια μικρογραφία της Μεσογείου. Έχει μακρόστενο σχήμα όπως η Μεσόγειος, το βάθος του αυξάνεται απότομα και επικοινωνεί με την ανοικτή θάλασσα μόνο από ένα στενό και ρηχό άνοιγμα στα δυτικά, ακριβώς όπως συμβαίνει στη Μεσόγειο με το Γιβραλτάρ. Ακόμα μια απίθανη ομοιότητα είναι ότι στα νοτιοανατολικά οι άνθρωποι κατασκεύασαν ένα δίαυλο, τη διώρυγα της Κορίνθου, όπως συνέβη με την κατασκευή της διώρυγας του Σουέζ! Ως πιστή μικρογραφία της Μεσογείου λοιπόν ο Κορινθιακός δεν θα μπορούσε παρά να φιλοξενεί και τα τέσσερα είδη δελφινιών που απαντώνται σε όλη τη Μεσόγειο και στις Ελληνικές θάλασσες. Τα είδη αυτά είναι: το ρινοδέλφινο, το ζωνοδέλφινο, το κοινό δελφίνι και το σταχτοδέλφινο.

Η μελέτη των δελφινιών του Κορινθιακού κόλπου ξεκίνησε το 1995 από το Ινστιτούτο Κητολογικών Ερευνών Πέλαγος με το ερευνητικό πρόγραμμα "Δελφίνια Κορινθιακού Κόλπου", που συνεχίζεται σταθερά μέχρι σήμερα. Οι ερευνητικές αποστολές του προγράμματος έχουν καταγράψει τη μεγαλύτερη συχνότητα παρατήρησης δελφινιών στις Ελληνικές θάλασσες και μια από τις μεγαλύτερες στην Μεσόγειο. Παράλληλα, στον Κορινθιακό Κόλπο παρατηρήθηκε ένα απρόσμενο και παγκοσμίως μοναδικό φαινόμενο, που κανείς δεν γνώριζε πριν ξεκινήσουν οι σχετικές έρευνες: τρία από τα είδη δελφινιών (ζωνοδέλφινα, κοινά δελφίνια και σταχτοδέλφινα) σχηματίζουν μικτά κοπάδια. Η μόνιμη συμβίωση των παραπάνω ειδών δεν έχει παρατηρηθεί πουθενά στον κόσμο έως σήμερα! Τα κοινά δελφίνια αλλά και τα σταχτοδέλφινα δεν τα συναντούμε ποτέ μόνα τους σε «καθαρά» κοπάδια ενός είδους. Βρίσκονται πάντα μαζί με ζωνοδέλφινα και όλα μαζί συμβιώνουν αρμονικά στην μικτή κοινωνία τους! Τα τρία αυτά είδη, αν συναντηθούν κάπου αλλού στα πελάγη της Ελλάδας, ούτε μιλούν την ίδια γλώσσα για να επικοινωνήσουν, ούτε τρώνε την ίδια τροφή και ούτε έχουν τις ίδιες συνήθειες ή δυνατότητες κατάδυσης, ταχύτητας κλπ.! Κι όμως στον Κορινθιακό ξεπέρασαν αυτές τις τεράστιες διαφορές τους και συμβιώνουν αρμονικά!

Οι γενετικές και εξελικτικές διαφορές μεταξύ των τριών ειδών δελφινιών του Κορινθιακού είναι ανάλογες ή μεγαλύτερες από αυτές ανάμεσα σε ανθρώπους, γορίλες και χιμπατζήδες. Η συμβίωση των δελφινιών του Κορινθιακού κόλπου μπορεί να παραλληλιστεί με τη συγκρότηση μιας μικτής κοινωνίας ανθρώπων, γοριλών και χιμπατζήδων, όπου θα ζούσαμε ειρηνικά στις ίδιες πόλεις, στις ίδιες πολυκατοικίες, θα συμβιώναμε στο ίδιο διαμέρισμα, θα ψωνίζαμε από την ίδια λαϊκή... Απίστευτο; Κι όμως εδώ, στον Κορινθιακό κόλπο, αυτά τα δελφίνια το έχουν κατορθώσει!

Αυτό το παγκοσμίως μοναδικό φαινόμενο και ο φυσικός πλούτος των κοινωνιών των δελφινιών της περιοχής ήταν παντελώς άγνωστος πριν το Ινστιτούτο Πέλαγος ξεκινήσει τις έρευνές του. Ακόμα περισσότερο όμως αξίζει να τονιστεί ότι όλη αυτή η γνώση αποκτήθηκε με ελάχιστα μέσα και αποκλειστικά εθελοντική εργασία μιας επιστημονικής Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης.

Ό,τι είναι μοναδικό στη φύση είναι και εξαιρετικά πολύτιμο και συνεπώς η διαφύλαξή του θα έπρεπε να είναι εξασφαλισμένη. Δυστυχώς για την περίπτωση του Κορινθιακού, ο μοναδικός φυσικός πλούτος του είναι εξαιρετικά εύθραυστος. Παρ’ ότι στον Κορινθιακό κόλπο τα ζωνοδέλφινα είναι σχετικά άφθονα, δεν συμβαίνει το ίδιο με τα άλλα είδη δελφινιών. Το κοινό δελφίνι, παρά το όνομά του, είναι πλέον σπάνιο στη Μεσόγειο και εξαφανίζεται με ραγδαίους ρυθμούς. Στον Κορινθιακό υπάρχουν ακόμα 20-40 άτομα, αλλά ίσως να μην υπάρχουν για πολύ καιρό ακόμα. Τα σταχτοδέλφινα πάλι, ήταν μόλις δύο άτομα όταν παρατηρήθηκαν για πρώτη φορά: ο Κλέοβις και ο Βίτων, όπως τα έχουν ονομάσει οι επιστήμονες του Ινστιτούτου Πέλαγος για να τα ξεχωρίζουν. Είναι άγνωστο αν αποτελούν κατάλοιπο ενός μεγαλύτερου πληθυσμού που ζούσε στον Κορινθιακό.

Η πολύχρονη και επίπονη προσπάθεια του Ινστιτούτου Κητολογικών Ερευνών Πέλαγος, συνέβαλε σημαντικά στην προστασία των δελφινιών του Κορινθιακού κόλπου, πετυχαίνοντας:
Την κατάταξη του κοινού δελφινιού της Μεσογείου (και επομένως και του Κορινθιακού κόλπου) στα «κινδυνεύοντα» είδη, του καταλόγου των προστατευομένων ειδών του IUCN (International Union for Conservation of Nature)
Την απόφαση της διεθνούς συμφωνίας ACCOBAMS (Συμφωνία για τη Διατήρηση των Κητωδών της Μαύρης θάλασσας, της Μεσογείου και της παρακείμενης περιοχής του Ατλαντικού) να εντάξει τον Κορινθιακό κόλπο στον κατάλογο των 18 προτεινόμενων Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών της Μεσογείου και της Μαύρης θάλασσας.

Τα πρώτα βήματα έγιναν. Τώρα είναι πλέον η ώρα της Ελληνικής Πολιτείας να τιμήσει την υπογραφή της ως μέλος της ACCOBAMS και να κάνει όλες τις απαιτούμενες ενέργειες προς την κατεύθυνση της δημιουργίας και εφαρμογής Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής στον Κορινθιακό κόλπο, με ειδικές ρυθμίσεις για την προστασία των δελφινιών και γενικότερα της θαλάσσιας πανίδας της περιοχής.

Βούλα Αλεξιάδου και Αλέξανδρος Φραντζής

Το «Ινστιτούτο Κητολογικών Ερευνών Πέλαγος» είναι ένας επιστημονικός, μη κερδοσκοπικός, μη κυβερνητικός οργανισμός με σκοπό την έρευνα, την ενημέρωση του κοινωνικού συνόλου και την προστασία των κητωδών και του περιβάλλοντός τους στην Ελλάδα και τη Μεσόγειο.

Μπορείτε κι εσεις να συμβάλλετε στο έργο της προστασίας και καταγραφής των κητωδών της Ελλάδας, φωτογραφίζοντας δελφίνια, φάλαινες ή φυσητήρες στη διάρκεια μιας συνάντησης μαζί τους στα ελληνικά πελάγη. Πιθανόν να έχετε τέτοιες φωτογραφίες ή βίντεο, αλλά να μη γνωρίζετε την αξία τους. Ένα αντίγραφό τους, έντυπο ή ψηφιακό, ακόμη κι αν δεν είναι καλό τεχνικά ή αισθητικά, μαζί με την ημερομηνία και τη γεωγραφική θέση παρατήρησής τους μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμο υλικό για τη μελέτη και την προστασία τους.

Διεύθυνση: Τερψιχόρης 21, 16671 Βουλιαγμένη
Τηλ. 210-8960108
http://www.pelagosinstitute.gr