Η ομιλία της κ. Μ.Σαλωμίδη, στις 9/8 στoν Πάνορμο στα πλαίσια των εκδηλώσεων του Πολιτιστικού Συλλόγου Πανόρμου όπου φιλοξενήθηκε και
έκθεση υποβρύχιας φωτογραφίας με θέμα
Κορινθιακός: Η ΟΜΟΡΦΙΑ ΠΟΥ ΧΑΝΕΤΑΙ
Κείμενο-Φωτογραφίες: Μαρία Σαλωμίδη, Περιβαλλοντολόγος ΕΛΚΕΘΕ
Εδώ και περίπου 100 εκατομμύρια χρόνια, ένα ιδιαίτερο φυτό επιβιώνει στους βυθούς της Μεσογείου σχηματίζοντας απέραντα υποθαλάσσια λιβάδια, παρέχοντας τροφή και καταφύγιο σε χιλιάδες οργανισμούς, οξυγονώνοντας τα νερά και συμβάλλοντας στη δημιουργία αλλά και την προστασία των αγαπημένων μας παραλιών. Εν έτη 2009 μΧ, η Ελλάδα αρχίζει μόλις να συνειδητοποιεί τη σημασία του. Προλαβαίνουμε;
Αν και οι ψαράδες την αποκαλούν «φυκιάδα», η Ποσειδωνία είναι ένα ανώτερο (Αγγειόσπερμο) φυτό που βιολογικά και εξελικτικά απέχει πολύ από τα φύκη με τα οποία τείνουμε να τη συγχέουμε. Έτσι, ενώ τα φύκη υπήρξαν ανέκαθεν υδρόβιοι οργανισμοί, οι χερσαίοι πρόγονοι της Ποσειδωνίας χρειάστηκε να περάσουν μέσα από μία μακρόχρονη και εξαιρετικά πολύπλοκη διαδικασία προσαρμογών πριν καταφέρουν να εποικίσουν τον υποβρύχιο κόσμο. Εξοπλισμένα με εφόδια έως τότε άγνωστα στους βυθούς (φύλλα, ρίζες, καρπούς και άνθη), περίπου 100 εκατ. χρόνια πριν από σήμερα τα θαλάσσια Αγγειόσπερμα σχημάτισαν τα πρώτα υποβρύχια λιβάδια, θέτοντας τα θεμέλια ενός από τα πιο παραγωγικά οικοσυστήματα του πλανήτη μας.
Γνωστό και ως «το γρασίδι του Ποσειδώνα», ή πιο απλά Ποσειδωνία, το είδος Posidonia oceanica δεν απαντά πουθενά αλλού στον κόσμο έξω από τα βιογεωγραφικά όρια της Μεσογείου. Εκεί όπου οι συνθήκες το επιτρέπουν (κυρίως ημίκλειστοι προφυλαγμένοι όρμοι), τα λιβάδια της Ποσειδωνίας αναπτύσσονται απρόσκοπτα, μετατρέποντας τους αμμώδεις πυθμένες σε καταπράσινες οάσεις ζωής όπου χιλιάδες ασπόνδυλα και ψάρια αναζητούν τροφή, καταφύγιο και ασφαλή πεδία αναπαραγωγής.
Οι γενικότερα αυστηρές οικολογικές απαιτήσεις του είδους έχουν αναγάγει την Ποσειδωνία σε έναν από τους σημαντικότερους βιοδείκτες για την εκτίμηση της ποιότητας των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Η ύπαρξη υγιών λιβαδιών άλλωστε, όχι μόνο προϋποθέτει άριστες συνθήκες βυθού (καλά οξυγονωμένα νερά, απουσία ρύπων, διαύγεια) αλλά συνεισφέρει σημαντικά στη διατήρηση των συνθηκών αυτών. Σπουδαίος είναι και ο ρόλος των λιβαδιών στην προστασία των ακτών από τη διάβρωση: τα αναχώματα που σχηματίζουν τα ριζώματα σε συνδυασμό με το πυκνό και ανθεκτικό φύλλωμα της Ποσειδωνίας λειτουργούν ως πανίσχυροι κυματοθραύστες, απορροφώντας σημαντικό ποσοστό της προσπίπτουσας κυματικής ενέργειας στην παράκτια ζώνη. Οι περισσότερες αμμώδεις παραλίες των Μεσογειακών ακτών οφείλουν την ύπαρξή τους στη φυσική δράση των λιβαδιών.
Όλα τα παραπάνω συνηγορούν στην απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να συμπεριλάβει τα λιβάδια της Ποσειδωνίας στους «Οικότοπους Προτεραιότητας» (Natura 2000), θεσπίζοντας παράλληλα ένα αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο προστασίας. Στη θεωρία, η Ποσειδωνία προστατεύεται επίσης από τις Συνθήκες της Βέρνης και της Βαρκελώνης, καθώς και τον πρόσφατο Ευρωπαϊκό Κανονισμό για την Αλιεία (1967/2006). Στην πράξη ωστόσο οι ανθρωπογενείς απειλές αυξάνουν με πολύ ταχύτερους ρυθμούς απ’ ό,τι τα ουσιαστικά μέτρα διαφύλαξης με αποτέλεσμα τα Μεσογειακά λιβάδια να συρρικνώνονται, μαζί τους βέβαια και όλες οι πολύτιμες υπηρεσίες που τόσα χρόνια διακριτικά μας παρέχουν.
Τα συρόμενα αλιευτικά εργαλεία και η ανεξέλεγκτη αγκυροβολία, φαίνεται να αποτελούν την κυριότερη άμεση απειλή για τα λιβάδια, ξεριζώνοντας κάθε χρόνο μεγάλες εκτάσεις φυτών. Σημαντικές είναι ωστόσο και οι έμμεσες απειλές: τα θολά και ρυπασμένα νερά επιβραδύνουν τους ρυθμούς φωτοσύνθεσης και ευνοούν την ανάπτυξη επιφύτων που σταδιακά «πνίγουν» τα φύλλα, ενώ τα παράκτια έργα μπορούν να μεταβάλλουν τον υδροδυναμισμό ενός όρμου και να τον κατευθύνουν ενάντια στα λιβάδια, προκαλώντας έτσι πότε μικρότερες, πότε μεγαλύτερες, αλλά πάντα μόνιμες και ανεπανόρθωτες καταστροφές. Όλα τα παραπάνω -που δυστυχώς διαρκώς εντείνονται στις ακτές μας- αποτελούν έναν συνδυασμό πιέσεων που κάθε άλλο παρά μάς αφήνει να επαναπαυόμαστε για το μέλλον των πολύτιμων αυτών οικοσυστημάτων και -κατ’ επέκταση- το μέλλον των θαλασσών μας.
Ο όρμος Πανόρμου, καθώς και ο παρακείμενος όρμος Ερατεινής, φιλοξενούν σήμερα τα σημαντικότερα -από τα ελάχιστα πλέον εναπομείναντα- λιβάδια του Κορινθιακού κόλπου. Μία σπουδαία αλλά ταυτόχρονα βαριά κληρονομιά για τις τοπικές κοινωνίες, καθώς τα λιβάδια αυτά, αφημένα στο έλεος της ασυδοσίας και της άγνοιας, παρουσιάζουν σαφείς ενδείξεις υποβάθμισης. Χωρίς την άμεση λήψη μέτρων προστασίας, κανείς και τίποτα δεν μπορεί να μας εγγυηθεί τη διαφύλαξη και ασφαλή παράδοσή τους στις επόμενες γενιές, οι οποίες -καθώς τα φαινόμενα των κλιματικών αλλαγών επιτείνονται- θα συνειδητοποιούν ολοένα και περισσότερο την έλλειψη της αλλοτινής συνεισφοράς τους.
Εκατό εκατομμύρια χρόνια αργότερα, ένας πολύτιμος σύμμαχος ζωής ζητάει τη βοήθειά μας για να συνεχίσει να μας βοηθάει. Θα την αρνηθούμε;
Κείμενο-Φωτογραφίες: Μαρία Σαλωμίδη, Περιβαλλοντολόγος ΕΛΚΕΘΕ
Εδώ και περίπου 100 εκατομμύρια χρόνια, ένα ιδιαίτερο φυτό επιβιώνει στους βυθούς της Μεσογείου σχηματίζοντας απέραντα υποθαλάσσια λιβάδια, παρέχοντας τροφή και καταφύγιο σε χιλιάδες οργανισμούς, οξυγονώνοντας τα νερά και συμβάλλοντας στη δημιουργία αλλά και την προστασία των αγαπημένων μας παραλιών. Εν έτη 2009 μΧ, η Ελλάδα αρχίζει μόλις να συνειδητοποιεί τη σημασία του. Προλαβαίνουμε;
Αν και οι ψαράδες την αποκαλούν «φυκιάδα», η Ποσειδωνία είναι ένα ανώτερο (Αγγειόσπερμο) φυτό που βιολογικά και εξελικτικά απέχει πολύ από τα φύκη με τα οποία τείνουμε να τη συγχέουμε. Έτσι, ενώ τα φύκη υπήρξαν ανέκαθεν υδρόβιοι οργανισμοί, οι χερσαίοι πρόγονοι της Ποσειδωνίας χρειάστηκε να περάσουν μέσα από μία μακρόχρονη και εξαιρετικά πολύπλοκη διαδικασία προσαρμογών πριν καταφέρουν να εποικίσουν τον υποβρύχιο κόσμο. Εξοπλισμένα με εφόδια έως τότε άγνωστα στους βυθούς (φύλλα, ρίζες, καρπούς και άνθη), περίπου 100 εκατ. χρόνια πριν από σήμερα τα θαλάσσια Αγγειόσπερμα σχημάτισαν τα πρώτα υποβρύχια λιβάδια, θέτοντας τα θεμέλια ενός από τα πιο παραγωγικά οικοσυστήματα του πλανήτη μας.
Γνωστό και ως «το γρασίδι του Ποσειδώνα», ή πιο απλά Ποσειδωνία, το είδος Posidonia oceanica δεν απαντά πουθενά αλλού στον κόσμο έξω από τα βιογεωγραφικά όρια της Μεσογείου. Εκεί όπου οι συνθήκες το επιτρέπουν (κυρίως ημίκλειστοι προφυλαγμένοι όρμοι), τα λιβάδια της Ποσειδωνίας αναπτύσσονται απρόσκοπτα, μετατρέποντας τους αμμώδεις πυθμένες σε καταπράσινες οάσεις ζωής όπου χιλιάδες ασπόνδυλα και ψάρια αναζητούν τροφή, καταφύγιο και ασφαλή πεδία αναπαραγωγής.
Οι γενικότερα αυστηρές οικολογικές απαιτήσεις του είδους έχουν αναγάγει την Ποσειδωνία σε έναν από τους σημαντικότερους βιοδείκτες για την εκτίμηση της ποιότητας των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Η ύπαρξη υγιών λιβαδιών άλλωστε, όχι μόνο προϋποθέτει άριστες συνθήκες βυθού (καλά οξυγονωμένα νερά, απουσία ρύπων, διαύγεια) αλλά συνεισφέρει σημαντικά στη διατήρηση των συνθηκών αυτών. Σπουδαίος είναι και ο ρόλος των λιβαδιών στην προστασία των ακτών από τη διάβρωση: τα αναχώματα που σχηματίζουν τα ριζώματα σε συνδυασμό με το πυκνό και ανθεκτικό φύλλωμα της Ποσειδωνίας λειτουργούν ως πανίσχυροι κυματοθραύστες, απορροφώντας σημαντικό ποσοστό της προσπίπτουσας κυματικής ενέργειας στην παράκτια ζώνη. Οι περισσότερες αμμώδεις παραλίες των Μεσογειακών ακτών οφείλουν την ύπαρξή τους στη φυσική δράση των λιβαδιών.
Όλα τα παραπάνω συνηγορούν στην απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να συμπεριλάβει τα λιβάδια της Ποσειδωνίας στους «Οικότοπους Προτεραιότητας» (Natura 2000), θεσπίζοντας παράλληλα ένα αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο προστασίας. Στη θεωρία, η Ποσειδωνία προστατεύεται επίσης από τις Συνθήκες της Βέρνης και της Βαρκελώνης, καθώς και τον πρόσφατο Ευρωπαϊκό Κανονισμό για την Αλιεία (1967/2006). Στην πράξη ωστόσο οι ανθρωπογενείς απειλές αυξάνουν με πολύ ταχύτερους ρυθμούς απ’ ό,τι τα ουσιαστικά μέτρα διαφύλαξης με αποτέλεσμα τα Μεσογειακά λιβάδια να συρρικνώνονται, μαζί τους βέβαια και όλες οι πολύτιμες υπηρεσίες που τόσα χρόνια διακριτικά μας παρέχουν.
Τα συρόμενα αλιευτικά εργαλεία και η ανεξέλεγκτη αγκυροβολία, φαίνεται να αποτελούν την κυριότερη άμεση απειλή για τα λιβάδια, ξεριζώνοντας κάθε χρόνο μεγάλες εκτάσεις φυτών. Σημαντικές είναι ωστόσο και οι έμμεσες απειλές: τα θολά και ρυπασμένα νερά επιβραδύνουν τους ρυθμούς φωτοσύνθεσης και ευνοούν την ανάπτυξη επιφύτων που σταδιακά «πνίγουν» τα φύλλα, ενώ τα παράκτια έργα μπορούν να μεταβάλλουν τον υδροδυναμισμό ενός όρμου και να τον κατευθύνουν ενάντια στα λιβάδια, προκαλώντας έτσι πότε μικρότερες, πότε μεγαλύτερες, αλλά πάντα μόνιμες και ανεπανόρθωτες καταστροφές. Όλα τα παραπάνω -που δυστυχώς διαρκώς εντείνονται στις ακτές μας- αποτελούν έναν συνδυασμό πιέσεων που κάθε άλλο παρά μάς αφήνει να επαναπαυόμαστε για το μέλλον των πολύτιμων αυτών οικοσυστημάτων και -κατ’ επέκταση- το μέλλον των θαλασσών μας.
Ο όρμος Πανόρμου, καθώς και ο παρακείμενος όρμος Ερατεινής, φιλοξενούν σήμερα τα σημαντικότερα -από τα ελάχιστα πλέον εναπομείναντα- λιβάδια του Κορινθιακού κόλπου. Μία σπουδαία αλλά ταυτόχρονα βαριά κληρονομιά για τις τοπικές κοινωνίες, καθώς τα λιβάδια αυτά, αφημένα στο έλεος της ασυδοσίας και της άγνοιας, παρουσιάζουν σαφείς ενδείξεις υποβάθμισης. Χωρίς την άμεση λήψη μέτρων προστασίας, κανείς και τίποτα δεν μπορεί να μας εγγυηθεί τη διαφύλαξη και ασφαλή παράδοσή τους στις επόμενες γενιές, οι οποίες -καθώς τα φαινόμενα των κλιματικών αλλαγών επιτείνονται- θα συνειδητοποιούν ολοένα και περισσότερο την έλλειψη της αλλοτινής συνεισφοράς τους.
Εκατό εκατομμύρια χρόνια αργότερα, ένας πολύτιμος σύμμαχος ζωής ζητάει τη βοήθειά μας για να συνεχίσει να μας βοηθάει. Θα την αρνηθούμε;
1. Τα υγιή θαλάσσια λιβάδια της Ποσειδωνίας χαρακτηρίζουν τα καθαρά, διαυγή και καλά οξυγονωμένα νερά των ελληνικών θαλασσών
2. Το πανίσχυρο ριζικό σύστημα του φυτού συγκρατεί τους αμμώδεις πυθμένες και παρέχει βάση στήριξης σε ένα μεγάλο αριθμό θαλάσσιων ζώων και φυκών
3. Η συχνή και ανεξέλεγκτη αγκυροβολία πάνω από θαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας μπορεί να καταστρέψει από μικρά έως τεράστια τμήματα της έκτασής τους.
4. Τα θαλάσσια λιβάδια συνιστούν σημαντικά πεδία αναπαραγωγής για πολλά είδη ψαριών
5. Κάθε τετραγωνικό μέτρο ενός υγιούς λιβαδιού, παράγει περίπου 14 λίτρα οξυγόνου την ημέρα, εμπλουτίζοντας τη θάλασσα αλλά και τη γήινη ατμόσφαιρα.
6. Η ρύπανση και η θολερότητα των παράκτιων νερών «πνίγουν» τα φυτά της Ποσειδωνίας, αναστέλλοντας την φωτοσυνθετική τους ικανότητα.
7. Ακόμα και τα μαραμένα και ξεβρασμένα φύλλα της Ποσειδωνίας έχουν λειτουργική σημασία: πακετάρουν τα ιζήματα των ακτών προστατεύοντάς τα από τις φουσκοθαλασσιές ενώ μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως φυσικό λίπασμα των αγρών
2. Το πανίσχυρο ριζικό σύστημα του φυτού συγκρατεί τους αμμώδεις πυθμένες και παρέχει βάση στήριξης σε ένα μεγάλο αριθμό θαλάσσιων ζώων και φυκών
3. Η συχνή και ανεξέλεγκτη αγκυροβολία πάνω από θαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας μπορεί να καταστρέψει από μικρά έως τεράστια τμήματα της έκτασής τους.
4. Τα θαλάσσια λιβάδια συνιστούν σημαντικά πεδία αναπαραγωγής για πολλά είδη ψαριών
5. Κάθε τετραγωνικό μέτρο ενός υγιούς λιβαδιού, παράγει περίπου 14 λίτρα οξυγόνου την ημέρα, εμπλουτίζοντας τη θάλασσα αλλά και τη γήινη ατμόσφαιρα.
6. Η ρύπανση και η θολερότητα των παράκτιων νερών «πνίγουν» τα φυτά της Ποσειδωνίας, αναστέλλοντας την φωτοσυνθετική τους ικανότητα.
7. Ακόμα και τα μαραμένα και ξεβρασμένα φύλλα της Ποσειδωνίας έχουν λειτουργική σημασία: πακετάρουν τα ιζήματα των ακτών προστατεύοντάς τα από τις φουσκοθαλασσιές ενώ μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως φυσικό λίπασμα των αγρών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου